گرینلند دومین جزیره بزرگ جهان

ویکی پدیا:گرینلَند∗ (به زبان گرینلندی: کالالیت نونات؛ به زبان دانمارکی: گرونلند) نام ناحیه خودگردانی از دانمارک است. این سرزمین که در آب‌های اقیانوس منجمد شمالی واقع شده محل سکونت حدود شصت هزار نفر سکنهٔ بومی و مهاجر دانمارکی است. پایتخت آن به زبان کالاآلیت نووک و به زبان دانمارکی گودت‌هاب نام دارد. نام گروئنلند که به معنی «سرزمین سبز» یا «سبزستان» است از زبان فرانسوی به زبان فارسی وارد شده‌است. نام سرود ملی گرینلند نونارپوت اوتُقارسوئان‌گوراویت است. بجز چند نقطه محدود که محل سکونت اهالی گرینلند است سایر مناطق این جزیره یخ‌زده و بطور کلی عاری از سکنه است. این سرزمین از نظر جغرافیایی در محیط قاره آمریکای شمالی واقع شده است اما از نظر سیاسی و فرهنگی با اروپا بویژه کشورهای نروژ و دانمارک مراوده بیشتری دارد.

ریشه نام

نام گرینلند ریشه در زبان‌های اسکاندیناوی دارد. حماسه‌های ایسلندی گزارش می‌دهند که شخصی نروژی تبار به نام اریک سرخ به خاطر جنایت از خاک ایسلند تبعید شد. او به همراه خانواده و بردگانش با قایق خاک ایسلند را ترک نمود و به جزیره‌ای دورتر در شمال غرب رسید. و آنجا را گرینلند به معنی سرزمین سبز نامید به این امید که این نام فریبندگی خاصی برای مهاجران تازه داشته و جمعیت بیشتری را برای مهاجرت به آن نقطه اغوا نماید.

این سرزمین گرونتلند نیز نامیده شده‌است. در زبان بومیان گرینلند نام این سرزمین کالاآلیت نونات به معنی سرزمین کالالیت‌ها است.

تاریخ

گرینلند با وجود اینکه از اواسط هزاره سوم پیش از میلاد سابقه سکونت (البته نه به طور مداوم) داشته تا سده دهم میلادی برای اروپائیان ناشناخته مانده بود تا اینکه گروهی وایکینگ نروژی که در راه ایسلند بودند راه خود را گم کرده و به کرانه‌های غیر مسکونی گرینلند رسیدند. در قرن سیزدهم اینوئیت‌ها و در قرن پانزدهم سایر بومیان در این جزیره به طور دائمی مستقر شدند. پیش از آمدن وایکینگ‌ها ساکنان گرینلند را مردم اسکیمو تشکیل می‌دادند. دانمارک در سده هیجدهم میلادی پس از اختلافات با نروژ گرینلند را مستعمره خود ساخت.

سیاست

با این که گرینلند هنوز بخشی از پادشاهی دانمارک به شمار می‌آید اما از سال ۱۹۷۹ به خودگردانی رسیده‌است.

تقسیمات کشوری و جغرافیا

گرینلند با پهناوری ۲٬۱۶۶٬۰۸۶ کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین جزیره ی غیر قاره‌ای جهان است که در شمال اقیانوس اطلس جای دارد و دریای گرینلند از مهم ترین دریاهای آن است. بلندترین نقطه آن کوه گون‌بیورن است. بیش تر مساحت گرینلند در بالای مدار شمالگان قرار دارد، به همین دلیل در بخش شمالی جزیره، ۵ ماه از سال خورشید پیوسته و بدون غروب در آسمان می‌تابد. در بخش میانی گرینلند نیز، از پایان ماه مه تا پایان ماه ژوئیه، پدیده غروب خورشید روی نمی‌دهد.
تقسیمات جدید کشوری گرینلند که از ۱ ژانویهٔ ۲۰۰۹ رسمی شده‌است. مراکز استان‌ها با شماره نشان داده شده‌اند.

گرینلند به چهار استان بخش می‌شود:

کویالق
قاسیوتسوپ
ققاتا
سرمرسوق

منطقه بزرگ «پارک ملی شمال خاوری گرینلند» جزء استان‌های این کشور به‌شمار نمی‌آید.

اقلیم و آب‌وهوا

گرینلند، سرزمینی سرد و خشک و دارای آب‌وهوای قطبی است. ۸۱٪ رویه آن پوشیده از یخچال‌های طبیعی است. این یخچال‌ها، یخسار بزرگی را می‌سازند که پهناوری آن، در حدود ۸/۱ میلیون کیلومتر مربع است. در آب‌های پیرامون گرینلند، یخکوه‌های بسیاری روی آب شناورند. در درون جزیره، دمای هوا در گرم‌ترین ماه‌های سال (ژوئن، ژوئیه و اوت)، به ۱۰ درجه سلسیوس می‌رسد، حال آن‌که در کرانه‌های جنوبی گاه از ۲۰ درجه سلسیوس افزایش می‌یابد، که دلیل آن، کمتر بودن عرض جغرافیایی و جریان‌های آب گرم اقیانوس اطلس شمالی است. گرینلند سرزمینی کم‌باران است، اما میزان بارندگی در جنوب گرینلند از شمال آن بیشتر است. بارش رگبار به‌ندرت رخ می‌دهد. میزان بارش برف نیز در بخش‌های مختلف، متفاوت است. در کرانه‌ها (که بیشتر شهرهای گرینلند در آن سامان ساخته شده‌اند)، بارش عمده برف از ماه دسامبر آغاز شده و تا ماه مارس ادامه می‌یابد.

در پی گرم‌شدن زمین در میان سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸، در حدود ۱۵۰۰ میلیارد تن از تاقچه‌های یخی گرینلند از میان رفته که این برابر افزایش میانگین سالانه ۰٫۴۶ میلیمتر به ارتفاع آب دریاهاست. تاقچه‌های یخی، لایه‌های افقی بزرگی از یخند که از یک سو با یخچال‌های روی خشکی پیوند داشته و از سویی دیگر به دریا راه دارند.

بوم‌شناسی

پوشش گیاهی گرینلند، شامل گیاهان، گل‌ها، خزه‌ها و درختچه‌های بید است که در تابستان‌های کوتاه این سرزمین می‌رویند. مشهورترین گل گرینلند، گونه ویژه‌ای از گل موسوم به زنگ آبی (Bluebell) است، که در اروپا و گرینلند می‌روید.

خرس‌های قطبی، گوزن‌های شمالی و نهنگ‌ها، مهم‌ترین جانوران اقلیم قطبی گرینلند هستند.

مردم

جمعیت گرینلند ۵۶٬۳۰۹ نفر (برآورد سال ۲۰۰۰) است که ۸۷ درصد آن بومی (اسکیموهای اینویت) و ۱۳ درصد بقیه بیشتر دانمارکی‌اند.

جمعیت‌شناسی

بیشینه مردم گرینلند شهرنشین هستند. کمتر از ۲۰٪ در روستاها و اردوگاه‌ها می‌زیَند. گرینلند تنها ۱۸ شهر و ۶۰ روستا و اردوگاه دارد.

زبان گرینلند دانمارکی و گرینلندی است و دین مردم آن مسیحیت و جان‌باوری (اسکیموها) است.

فرهنگ
هنر و صنایع دستی

واژه «اِکومیتسولیورنِک» در زبان گرینلندی، «آفریدن چیزهای شگفت‌انگیز» معنی می‌دهد و می‌توان آن‌را هم‌ارز واژه پارسی هنر دانست. هنر مردم بومی گرینلند، ملهم از حیات وحش و طبیعت سخت و منجمد این سرزمین است و به باورهای سنتی مردم بستگی دارد.

صنایع دستی گرینلند، بیشتر شامل «توپیلاک»ها هستند. هر توپیلاک (به معنی «روح نیاکان»)، پیکره کوچک و کنده‌کاری شده‌ای از استخوان‌های جانوران است که به رغم سادگی، بازتابی است از عناصر طبیعی، تاریخ و اسطوره‌های این سرزمین. بومیان بر این باور بوده‌اند که هر توپیلاک، تقدیس کننده ارواح نیاکان و طلسمی است که به شکست دشمن می‌انجامد.

امروزه در بیشتر شهرهای گرینلند، موزه‌هایی ساخته شده‌اند که در آنها، آثار هنری تاریخی و معاصر، به صورت دایم یا موقت به نمایش درمی‌آیند. خانه فرهنگ گرینلند در نووک، یکی از مهم‌ترین این موزه‌هاست.